د اسلام د تاریخ خطرناکه ډله :حشیشیون
راټولونکي :شفیق صادق
د اسلام تاریخ کې هم ډیر عجايب تیر شوي ، ډلې ټپلي ، یرغلونه او امپراتورې خو کله چې د عباسیانو تاریخ لولي نو خامخا به د حشیشیونو د ډلې له نوم او کړنو سره مخامخ کیږی ،او کله چې د صلاح الدین ایوبې سریال ګورې نو خامخا به د داسې وحشتناکه ډلې سره په سریال کې مخ شي چې تول یې هک پک کړي وي .. دا ډله څوک ده او څه ډول رامنځ ته شوه .. راځې چې په هکله یې معلومات درکړم .
دې ډلې ته د
نزاریه اسماعلییانو ډله هم ویل کیږي چې په
پخوانی فارس ، او شام کې یې واک درلود . دا ډله د حسن الصباح په لاس جوړه شوه، کله
چې په مصر کې د فاطمیانو د ډلې خلافت د احمد چې په المستعلي بالله باندې مشهور ؤ
لاس ته ولوید نو حسن ورڅخه بیل او د نزار بن معد د خلافت دعوا یې غوره کړه .
ولي دې دلې ته
حشاشیون ویل کیږی ؟
په دې اړوند
لیکونکي یوه خوله نه دي ، ځینې وایې چې دې دلې د حشیشو ( چرسو) استعمال کاوه کله
به یې چې کوم څوک په نښه کړل نو هغه ته به یې
چرس ورڅښول ، ځینې وایې چې حسن یوه جنت ته ورته باغ جوړ کړی ؤ ، کله به یې
چې څوک په نښه کړل نو قاتل ته به یې چرس ورکړل ، او دې ځای ته به یې راوست هغه ته
به یې ویل چې که دې د امام حکم عملي کړ نو دې جنت ته به راځې ، ځینو بیا دا نوم د
غدر او خیانت څخه اخیستي .همدا ډول دې ډلې ته باطنیه او نزاریه هم ویل شویده ، ابن
العدیم په خپل کتاب ( تاریخ حلب) کې په ملحده او حشیشیه سره یاده کړې .
د حشیشیانو مؤسس:
ددې ډلې مؤسس حسن
بن علی الحمیري دی ، نوموړی په (1037) کال په ایران کې وزږيد ،.او په (1124) کال
وفات شو ،نوموړی د اثناعشري شیعه ګانو په مذهب کې رالوی او وروزل شو ، کله چې (۱۷) کلن شو اسماعیلې مذهب یې غوره
کړ ،
حشیشیون له کومه
پیدا شول :
په مصر کې د
فاطمیونو واکمني ددې ډلې د را پیدا کیدو لامل شوه .فاطمیون چې اسماعیلیه مذهبه
شیعه یان ؤ لومړی یې دشمالي افریقا په لویدیځه برخه واک ټینګ کړ ، دوی تونس ، لیبیا او نورې سیمې
ونیوې بلاخره یې په مصر یرغلونه پیل کړل ، لومړی یرغل یې په (301) هجري ، دوهم په
(307) هجري او دریم په (322) هجري وکړ چې په دریم ځل یې اسکندریه ونیوه .وروسته کله
چې عباسې خلافت کمزوری شو او د مصر دفاع یی نه شوای کولای فاطمیون وتوانیدل چې د
مصر واک تر لاسه کړي .دوی په مذهبي برخه کې د اسماعیلي شیعه ګانو له ډلې څخه ؤ دوی
دا عقیده درلوده چې علم په وراثت سره رسیږي یعني له رسول الله علی او فاطمي ته له
هغو حسن او حسین ته همداسې نور . دوهم دا چې دوی د پیغمبر علیه سلام وصی علي رضی الله ګڼې او په همدې اساس دوی د هغه
د اولادې تابعداري کوي .
د اسماعیلیه ؤ او
اثناعشریه ؤ تر منځ د مذهب اختلاف په دې کې دی چې دوی په څو امامانو کې سره شریک
دي لکه :علي بن ابی طالب ، حسین بن علی ، علی زین العابدین ،محمد الباقر ، جعفر
صادق ، چې له دې وروسته دا دواړه ډلې سره جلا کیږي ځینو ویل چې له جعفر صادق
وروسته امامت یې زوی موسي کاظم ته انتقال
شو،چې نن یې جعفري یا اثناعشري بولي . چې نن اکثریت همدوی دي ،ځینو نورو ویل چې
امامت اسماعیل بن جعفر ته انتقال شو چې نن ورته اسماعیله وایې .له اسماعیلیه ؤ څخه
یوه ډله بیا وایې چې امامت همدلته پای ته ورسید چې دې ته سبعیه وایې ، ځینې بیا
وایې چې امامت دوام لری چې دا ډله بیا د عبیدې په نوم یادیږي چې همدا د مصر
فاطمیون یې سلسله ده . د مصر فامیي اسماعیلیه د همدې حسن صباح په اساس په دوو ډلو
وویشل شول چې د فاطمیانو واکمنه ډله په
مستعلیه ونومول شوه او د حسن صباح ډله په
نزاریه ،چې د حشیشیون ډله یې نزاریه ده .دوی نورې ډلې هم لری چې له اصلي ډلې جلا
شویدي چې له دې ډلو څخه په سوریه کې د علویانو ډله او د دروز ډلې چې اوس بیل عقاید
او تصورات لری . خو اوسنې اسماعلییان د همدې نزاریه ډلې دوام دی چې په هند ،
پاکستان ، افغانستان ، تاجکستان او نورو سیمو کې فعال دي .
بیرته به حشسشیونو
ته راشو :
عسکري عقیده :
حشیشیانو یوازي د
پاچاهانو ، امیرانو، قاضیانو او سرداردانو په ترور کار کاوه ، دوی د مخامخ لویو
جګړو څخه ډډه کوله ، دوی به مطلوب کسان په عامو محافلو کې ترور کول تر څو د خلکو
په زړونو کې ویره خپره شي .دوی داسې چنګیالي ؤ چې په ترور او وژنه کې یې خاص مهارت درلود په تیره
ددوی د فدایانو ډله ډیره خطرناکه او
ځواکمنه ډله وه ، د دوی دا ډله ډیره روزل شوې ډله وه چې خپل امام ته یې خاص اطاعت
درلود ، دوی دومره روزل شوي ؤ چې د امام لپاره ځان وژنې ته هم چمتو ؤ .کله به چې
دوی کوم ټاکلی کس ترور کړ نو دا چې رازونه
یې افشاء نه شي له نیول کیدو مخکې به یې ځان وژنه کوله ..دوی به په ډیر مهارت د دښمن
مرکز ته ځان رساوه او هلته به د فرصت په لاس ته راوړلو انتظار ایست ، خینو به
کلونه د یوه چا د ترور لپاره هلته د سوالګر ، صوفي ،بزرګ ، لیوني په بڼه هلته ژوند
کاوه ،کله به چې فرصت ورته برابر شو نو بیا یې هدف ترور او خان به یې هم وواژه .
د دوی دیني عقیده :
دا ډله د شیعیه
ګانو له ډلې بیله شوې ډله ګنل کیږي ، چې ډیر عقاید یې د اسماعلیه شیعه ګانو سره
ورته او نیژدې دي ،دوی د معصوم او منصوص امام په وجود عقیده لری ،د دوی امامان خپل
ې ځانګړې عقیدې هم درلودې ، مثلا په شام کې د دوی امام رشید الدین په تناسخ د
ارواح عقیده درلوده ،او د غیبو د علم دعوه یې کوله ، او د دوی بل امام الحسن الثاني د قیامت د
راتلو اعلان وکړ ، شریعت یې ملغاء اعلان کړ او تکالیف یې سقوط کړل ، خو ددې ګروپ
دریم کس بیا بیرته اسماعیلي فکر ته راوګرځید او په ځان یې باطني اسماعلیه ډله نوم
کیښود ..دوی دا دعوه هم وکړه چې د قران ظاهر او باطن شته ،د عاقلانو او هوښیارانو
لپاره قران یوازی ایشارې دي ،او څوک یې دا حقایق او رمزونه پیژني هغوی کولای شي چې
تکالیف هم ساقط کړي .له همدې امله دوی په باطني فرقه وپیژندل شول ، نن د اسماعلیه
فرقي پیروان فرائض نه اداء کوي او نه هم د مسلمانانو غوندې آداب او رسوم لري ، نه
لمونځ کوي ، نه روژه نیسي او نه حج ته ځي .کله کله د خلکو د غولولو لپاره چې تر
خطر لاندې شي ځانونه ډیر پرهیزګاره او په ټولو اصولو برابر معرفی کوی .
،
د حشاشیون تأسیس:
په مصر کې د
فاطمیونو د واکمنی په مهال د حشاشیونو ډله رامنځ ته شوه.
په (1078) کال د
فارس د راې له ښار څخه د اسماعلیه ؤ د ډلې یوه مشر حسن الصباح مصر ته واستاوه ، تر
څو فاطمي خلیفه ته ځان ورنیژدې او له نوموړي د مذهب زده کړه وکړي ، کله چې د مصر
فاطمي واکمن خلیفه المستنصر بالله نوموړی ولید نو د هغه یې دیر عزت وکړ او له هغه
یې وغوښتل چې خلک د نوموړي امامت ته راوبولي .نو صباح ترې وپوښتل چې ستا څخه
وروسته به ستا وصي څوک وي . هغه په ځواب کې ورته وویل :زما زوی نزار .
نو صباح د نزار امامت
او وصیت ته خلک را بلل ، کله چې المستنصر بالله مړ شو ،د راتلونکی خلیفه د ټاکلو
په سر اختلاف راپیدا شو ، د خلافت وزیر بدر الجمالی د نزار په ځای د هغه بل ورور چې
له نذار کشر ؤ امام او خلیفه وټاکه ، نو نزار اسکندریې ته وتښتید او په قاهره یې
یرغل وکړ خو لښکر یې مات او نوموړی ووژل شو .کله چې نزار ووژل شو حسن صباح د
نزاریه ډلې ته دعوت پیل کړ ، چې د فاطمیونو له خوا تعقیب شو ،صباح له مصر څخه په پټه د حلب او بغداد له لارې فارس ته را
وتښتید او په ( 1081) کال په اصفهان کې دیره شو ، نوموړی نهه کاله په پټه د عوت
کاوه ، دوی خلکو ته ویل چې د امامت منصب د نزار لمسي ته انتقال شوي او دوی هغه په
پټه فارس ته راوستلی ؤ ،نوموړي د لومړی ځل لپاره یو مؤذن خپلې عقیدې ته دعوت کړ
هغه دعوت ونه مانه ، نو له دې ویرې چې راز یې افشاء نه شي هغه یې وواژه په دې سره د سلجوقیانو حکومت خبر شو او
د سلجوقیانو د حکومت وزیر نظام الملک د قاتل د نیولو حکم وکړ او ددې ډلې خطر ته
متوجه شول او دې ډلې ته د منسوبو کسانو په نیولو یې پیل وکړ. دې حالت صباح وهڅاوه ترڅو
یو پیاوړی مرکز او کلا جوړه کړي .تر څو یې پیروان د سلجوقیانو له یرغلونو په امن
وي .
قلعه الموت
د طهران څخه سل کیلومتره لیري د قزوی
ن په سیمه کې د البرز د غرونو په منځ کې یې د لوی غره د پاسه یې یوه داسې کلا غوره کړه چې نیول یې ډیر ګران ؤ ، ځینې وایې دا کلا یې په ( 483) هجري کال په زور ونیوه او ځينې وایې په پیسو یې واخیسته ،.دلته دوی خپل جنت ته ورته داسې باغ او سیمه جوړه کړه چې هر ډول نعمتونه به پکښې ؤ ، چې خپل فدایان او متعهدین به یې پرې روزل .او له همدې ځایه یې خپل دعوت پیل کړ ، کله چې د سلجوقی واکمن ملک شاه ته خبر ورسید نو یې په دې سیمه لویه حمله وکړه خو ونه توانید چې قلا ونیسي .بیا سلطان ورته هیېت واستاوه تر څو له دې باطلو افکارو او خرابکاریو ډډه وکړي .هغوی خپل ملګري ورته راټول کړل ، ورته ویې ویل : ( غواړم د امیر د امر د په ځای کولو لپاره له تاسو یو څوک وغواړم څوک تیار دي ؟ ټولو ځواب ورکړ موږ ! هیېت فکر وکړ چې کوم کس به را سره استوی ، نو صباح دوو تنو ته ایشاره وکړه چې ځانونه مړه کړې ، یوه ځوان خنجر را وایست او ځان یې وواژه ، بل ته یې ایشاره وکړه هغه له کلا ځان لاندې وغورځاوه او مړ شو .بیا صباح هیېت ته وویل: زما سره شل زره دا ډول کسان دي او دا زما ځواب دی .په دې سره وزیر په غصه شو او صباح یې د لویو ترورستانو په ډله کې حساب کړ ،او دا ډله یې تر ټوله خطرناکه ډله اعلان کړه ،په دې سره الصباح هم د نوموړي د وژلو پلان جوړ کړ ، ځان مرګې یې ورواستاوه په (1092) کال یې نظام الملک وواژه ، او دا یې د لویو واکمنو په منځ کې تر ټولو لویه وژنه وه . دوی (498) کال د خراسان او هند څخه راغلو مسافرو او حاجیانو یرغلونه پیل کړل ، دوی به یې ووژل او مالونه به یې ترې لوټ کړل. په (511) هجري کال سلجوقی واکمن محمد بن ملکشاه د اوږده وخت لپاره کلا محاصره کړه په نتیجه کې ډله دومره کمزوری شوه چې نور تسلیمیدو ته تیاره وه ، خو مقاومت یې کاوه ، تر چې خبر خپور شو چې سلطان وفات شوي ، په دې سره حشاشیون ډاډمن اود سلطان لښکر سره وپاشل شو په پاته لښکر په (518) هجری کال دوی یرغل وکړ چې هغه هم وپاشل شو . او ډله بیا پاته شوه د ملک شاه له وفات وروسته سلجوقی دولت کمزوری شو او ونه توانید ددې ډلې مخه ونیسي . سره ددې چې په ایران کې دوی مازندران ، قزوین ،او ازربایجان ته هم ورسیدل ، د ختیځ په لور د آمو د سیند تر څنډو یې نفوذ وکړ ، په آخر کې د ایران او خراسان واکمن ورته متوجه شول دوی ته د منسوبو کسانو تعقیب پیل شو او هر ځای به وژل کیدل خو د دوی لوی مرکز همداسې پاته ؤ ،او دوی به د ترورونو په کولو واکمن ویرول په ایران کې یې ډیر لوی مشران ووژل چې د واکمنو تر منځ یې ډیره ویره خپره کړه .
حشیشیون په شام کې
:
د دوی دعوت شام ته
هم ورسید ،هلته یې ځینې پخې کلاګانې او چوڼې تر لاسه کړې ، د حلب والي رضوان بن
تتش د دوی مذهب ومانه ، له همدې امله یې هلته نفوذ زیات شو ، ډیر شمیر یې د ایران
څخه هلته انتقال شول ، په شام کې د دوی له مشرانو څخه بهرام استرابادي او اسماعیل
فارسی یادولای شو ،خو تر ټولو مهم یې شیخ الجبل سنان بن سلیمان مشهور په رشید
الدین ؤ ، چې ډیر ویروونکی سړی ؤ، وایې نوموړی په قلعه الموت کې روزل شوي ؤ او د
دعوت لپاره یې شام ته واستاوه ،چې هلته یې پیروانو په امامت منلی ؤ ،نوموړی څو ځله
هڅه وکړه تر څو صلاح الدین ایوبي ووژني خو هر ځل به تري خطا شو. ځینې لیکوالان
لیکي چې د مسلمانو مشرانو د وژلو په نیت یې د صلیبیانو سره هم لاس یو کړی ؤ ،
البته کیدای شي دا هغه وخت چې د دواړو ډلو دښمن به مشترک ؤ ،کله چې نورالدین زنګي
حلب ونیو نو دوی د صلبییانو سره په انطاکیه کې ملګری شول تر څو هغه له منځه یوسي .
د صباح له مرګ
وروسته حشیشیون
حسن الصباح په
(1124) میلادي کال چې د (608) هجري سره
سمون لری مړ شو ،او تر شا یې موروثه نه وه ، د نوموړی دوه زامن د هغه په ژوند کې
ووژل شول .نوموړي د ځای ناستي لپاره د (کیابزرګ امید) په نوم یو کس وصي وټاکه ،
نوموړي (۱۴) کاله له سلجوقیانو سره جګړې وکړې ، له نوموړی وروسته یې زوی په (1162)
کال ( محمد) امام وټاکه ، نوموړی ټوله توجه د امامت دعوت ته وکړه ،له محمد وروسته
یې زوی ( حسن)په (1162) کال امام شو چې د حسن ثاني په نوم ونومول شو،او پیروانو یې
د (امام العصر) نوم ورکړ ،نوموړي د قیامت د قیام اعلان وکړ ،او په شریعت عمل کول
یې ختم کړل ،روژه خوړل یې روا او فرائض یې له منځه یوړل ..له هغه وروسته یې زوی په (1166) کال امام شو چې د پلار تګلارې ته
یې دوام ورکړ .هغه د قیامت د قیام خبره نوره هم ګړندی کړه او په پیروانو کې یې پخه
کړه ،خو جلال الدین حسن ثالث په (1210) کال چې کله ددې ډلې امام شو ددې ډلې باطلې
عقیدې یې رد کړې او پیروان یې ترې منع کړل .ددوی کتابونه یې وسوځول ،پیروان یې
لمانخه او روژي نیولو ته وهڅول ،هڅه یې وکړه چې د نورې اسلامي نړی سره یو ځای شي
عباسي خلیفه الناصر لدین الله او سلجوقي خوارزم شاه ته یې خبر ورکړ چې نور دوی له
پخوانې عقیدې راګرځیدلي ،دا خبر د مسلمانانو ترمنځ هم خپور شو او مسلمانانو پرې د
( المسلمون الجدد) نوم ورکړ.خو کله چې جلال الدین مړ شو پنځه کلن زوی یې امام
وټاکل شو او پخوانی پیروان یې بیرته خپل پخواني مذهب ته وګرځيدل ، او ډله همداسې
روانه وه تر څو چې هولاکو راغی او سیمه یې ونیوه .
د حشیشیون د
واکمنې له منځه تلل
لیکونکي وایې چې
ددې ډلې واکمني د مغلو په لاس له منځه ولاړه ، مغلو چې کله د ایران په سیمه یرغل پیل کړ نو هر
څوک چې په مخه ورتلل له منځه یې وړل ، بلاخره د الموت د کلا نوبت هم را ورسید ،
هولاکو د جنګیزخان زوی دا کلا محاصره کړه او خپل لوی لښکر یې ترې راوګرځاوه ، د
حشسشیونو ددې وخت مشر ،حکم الدن خورشاه په (654) کال هولاکو ته تسلیم شو ، هولاکو
هم د دوی ډیر شمیر ووژل او ډیر نور یوې او بلې خوا ته پټ شول او وتښیدل . په شام
کې هم کله چې د حلب والی رضوان تتش مړ شو نو الب ارسلان واک ته ورسید هغه په اسماعیلیه
ؤ مخ راواړاوه ،د دوی مشر اباطاهر یې مړ کړ او نور وتښتیدل ځینې نور صلیبیانو ته
ورغلل او د بانیاس قلعه یې ورکړه ، ، د مصر فاطمي خلافت هم چې د اسماعیلي شیعه
ګانو لوی مرکز ؤ د صلاح الدین ایوبي په لاس فتح شو او اسماعیلیان له دې ځایه
وتښتیدل خو په شام کې لا د دوی فعالیت روان ؤ ،تر دې چې مصر کې د ممالیکو حکومتونه راغلل ،او د مصر د
ممالیکو ( غلامانو) د حکومت یوه زړور
واکمن ظاهر بیبرس له مصر وروسته شام هم
فتح کړ او د حشیشیونو سیمه یې هم لاندې کړه نور په لویدیځه برخه کې حشیشي او
اسماعیلي ډلې له منځه ولاړې خو دعوت یې لا دوام درلود ، دوی د ختیځ په لور مخه کړه
د خراسان او اوسني افغانستان سیمه کې یې خپل مرکزونه فعال کړل .. دا چې دوی
څه ډول وتوانیدل په دې سیمه کې تر تعقیب لاندې مشران وساتي او خپل دعوت ته دوام
ورکړي دا به په راتلونکي کې ولولو پاته د
نه وي چې د افغانستان اوسني اسماعیلیان د همغو اسماعلییانو دوام دی چې مشر یې اغا خان
دی خو د دوی په عقایدو او د ژوند تګلارو کې ډیر تغیر راغلی له ترور او وژنو یې لاس
اخیستي خو په بل ډول خپل فعالیت ته دوام ورکړی .
د معلوماتو د تر لاسه کولو ادرسونه :
https://www.aljazeera.net/encyclopedia/2024/3/29/%D8%B7%D8%A7%D8%A6
: https://mawdoo3.com/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D
%8A_%D9%85%D8%B5%D8%B1
https://www.facebook.com/100064103949313/posts/%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%80%D9%80%D9%80%D9%87
