ارسالی از طارق افغان
منقول: از شيخ عثمان الخميس ترجمه و ترتيب : طارق افغان
غدیر خم یک منطقه است بین مکه و مدینه ، نزدیک به منطقه الجحفه ، واین قصه
زمان رخ داد که رسول اکرم (صلى الله عليه وسلم) از حجة الوداع پس به طرف مکه در حرکت بود ، درست سه ماه قبل از وفات پیامبر اسلام (صلى الله عليه وسلم)
داستان این واقعه را در چند کتاب احادیث اهل سنت از چند تن صحابه به عبارات مختلف روایت شده ولی روایت که از امام
مسلم است برای اهل سنت معتبر تر است چون این کتاب نسبت به دیگر کتب احادیث در درجه دوم قرار دارد ما ان روایت را بیان
میکنیم : امام مسلم (
رحمة الله علیه ) در صحیحش از صحابی بزگوار زید بن ارقم (رضي الله عنه )روایت کرده او میفرماید : ( قام رسول الله فينا خطيباً بماء يُدعى خما بين مكة والمدينة
فحمد الله وأثنى عليه ووعظ وذَكّر ثم قال : ( أما بعد ألا يا أيها
الناس إنما أنا بشر يوشك أن يأتي رسول ربي فأجيب وأنا تارك فيكم ثقلين أولهما كتاب
الله فيه الهدى والنور فخذوا بكتاب الله وأستمسكوا به ) قال : فحث على كتاب الله
ورغّب فيه ثم قال : ( وأهل بيتي أذكركم الله في أهل بيتي ,أذكركم الله في أهل بيتي
, أذكركم الله في أهل بيتي ) قال حصين الراوي عن زيد ومن أهل بيته يا زيد أليس
نساءه من أهل بيته قال : نعم ولكن أهل بيته من حُرم الصدقة بعده . قال : ومن هم ؟
قال : هم آل علي وآل عقيل وآل جعفر وآل العباس . قال : كل هؤلاء حُرم الصدقة ؟ ,
قال : نعم . ] أخرجه الإمام مسلم في صحيحه
یعنی : رسول اکرم (صلى الله عليه وسلم) در بین مکه و مدینه در مکان خم در
بین ما خطبه ایراد فرمود ، او حمد و ثنای خداوند گفت و پس چنان فرمود ( اما بعد!باخبر
باشید ای مردم! به تحقیق من بشر هستم ممکن است که فرستاده خداوند من بیاید و من هم
لبیک گویم( وفات شوم) من در بین شما دو ثقل (مسؤلیت) را میمانم (
ترک میکینم ) اولش کتاب
خداوند است که در آن هدایت و روشنی است ،به کتاب خداوند چنگ زنید و اورا محکم نگهدارید ) او( زید) میگوید که مردم را به تمسک به کتاب الله
ترغیب نمودند بار دیگر فرمود ( و اهل بیت من ! به شما خداوند را درباره اهل
بیت من یاداوری میکنم ، خداوند را در باره اهل بیت من به شما یاداوری میکنم ،
خداوند را در باره اهل بیت من به شما یاداوری میکنم ، حصین که راوی این حدیث است
به زید گفت
:[ ای زید ! آیا زنها از اهل بیت نیستند ؟ فرمود : بلی هستند
و لکن اهل بیت آنهای است که بعد از او صدقه
بر انها حرام شده ،حصین فرمود : آنها کیها اند ؟ زید فرمود : آنها آل علی ، آل
عقیل ، آل جعفر و آل عباس . فرمود : بر
همه آینها صدقه حرام است . گفت بلی .
در همین حدیث در کتب دیگر مثل احمد . نسایی و
ترمذی زیادت های هم روایت شده که رسول اکرم (صلى الله عليه وسلم) درین مکان فرمود که ( من کنت مولاه
فعلی مولاه ) و زیادات دیگر هم در بعضی روایات است مثل: ( اللهم والي من ولاه وعاد من عاداه وأنصر من نصره وأخذل
من خذله وأدر الحق معه حيث دار ) پس این حدیث را
به چهار قسمت تقسیم کرده میتوانیم :
قسمت اول : آن جز حدیث
مسلم که درآن این قسمت حدیث نیست که (من كنت مولاه فعلي مولاه
).
قسمت دوم : ان زیادات که
خارج حدیث مسلم است ، ترمذي وأحمد والنسائي والخصائص آنرا اضافه نموده ان این جمله است
که ( من كنت مولاه فعلي مولاه)
قسمت سوم :زیادت سوم است
که ترمذی و احمد روایت کرده ان این جمله است (اللهم والي من ولاه وعاد من عاداه)
قسمت چهارم :ان قسمت حدیث
است که طبرانی و دیگران
روایت کرده (وأنصر من نصره وأخذل من خذله وأدر الحق
معه حيث دار)
قسمت اول حدیث که مسلم روایت
کرده برای مان اشکال ندارد چون برای مان
همه ان که مسلم روایت میکند معتمد و معتبر است
قسمت دوم ان ( من كنت مولاه فعلي مولاه ) نیز که برای ترمذی صحت دارد برای
ما هم صحیح است چون احادیث صحیح فقط در
بخاری و مسلم روایت نه شده بلکه در کتب دیگر هم روایت است .
لاکن زیادات دیگری مثل ( اللهم والي من ولاه وعاد من عاداه)
درین باره اهل علم حدیث اتفاق ندارد بعضی از اهل علم آن را صحت دانسته ،و بعضی
شان مثل إسحاق الحربي وابن تيمية وابن حزم حتی جمله اول
را ( من كنت مولاه فعلي مولاه ) هم ضعیف دانسته
لاکن زیادات بخش اخری (وأنصر من نصره وأخذل من خذله وأدر الحق معه حيث دار ) را بلکل کذب و بر رسول الله (صلى الله عليه وسلم) دروغ گفتن دانسته
دوم : اینکه بعضی ها ( شیعیه یان) به این حدیث
که رسول الله (صلى الله عليه وسلم) فرموده ( من كنت مولاه فعلي مولاه ) استدلال میکنند که بعد از رحلت پیامبر (صلى الله عليه وسلم) علی (رضی الله عنه ) خلیفه و حاکم مسلمانان میشد درین باره چند نکته یاد آوری میشویم :
اول: باید بدانیم ، وقتیکه رسول الله (صلى الله عليه وسلم) مردم را درینجا جمع کرد و خطبه ایراد
فرمود آیا بخاطر همین موضوع جمع کرده بودند ؟ یا اینکه موضوع دیگری بود ؟
دوم : اینکه بعضی ها به این حدیث که رسول الله (صلى الله عليه وسلم) فرموده ( من كنت مولاه فعلي مولاه ) استدلال میکنند که بعد از رحلت پیامبر (صلى الله عليه وسلم) علی (رضي الله عنه) خلیفه و حاکم مسلمانان میشد ،اول باید بدانیم وقتیکه رسول الله (صلى الله عليه وسلم) مردم را درینجا جمع کرد و خطبه ایراد
فرمود آیا بخاطر همین موضوع بود یا اینکه موضوع دیگری بود ؟ باید بدانیم که این حدیث در زمان گفته
شده که رسول الله (صلى الله عليه وسلم) بعد از حجة الوداع از
مکه به مدینه برمی گشت و او علیه سلام وقتیکه سفر میکرد عادتش بود که روز استراحت میکرد و
شب سفر و این سفر هم از پنج تا هفت روز
به طول میکشید این هم یکی از توقفگاهی سفر بود این توقفگاهی بود که رسول الله در
ان توقف کرد، توقف برای این نه بود که این خبر را به مسلمانان برسانند ، بلکه این
یک عادتش بود ،و این یک امر طبعی است که باید در راه دور و دراز نمی توان پنچ شش
روز به سفر ادامه دهد ، درحالیکه زنها و معذوران همراهش باشد .پس این حالت طبعی بود که رسول الله (صلى الله عليه وسلم) در سفرهایش در راه
استراحت می نمود . پس باید بگویم که رسول الله (صلى الله عليه وسلم) برای این سخن مردم را
جمع نه کرده بود .
قضیه دوم درین باره اینست که :چرا رسول
الله (صلى الله عليه وسلم) این چنین گفت ؟ بعضی ها ( شیعه یان )میگویند برای اینکه خلافت علی را اعلان
کند چنین کرد ، رسول الله (ص) خواست به مردم بگویند که بعد از رسول الله (صلى الله عليه وسلم) علی خلیفه و جانشین رسول الله (صلى الله عليه وسلم) است ولی ما میگویم که قضیه این چنین نیست . چرا ما اینطوری میگویم ؟
ما این کار را
برای این نمی کنیم که خلافت علی را رد میکینم ، ما به محبت علی نیاز داریم تا به
خداوند نزدیک شویم ، ولی ما این را از این خاطر رد میکنیم که این سخن حق نیست .
چرا حق نیست ؟ از همه اولتر میگوییم اگر پیامبر (صلى الله عليه وسلم) میخواست علی (رضي الله عنه) را خلیفه مسلمانان اعلان
میکرد این کار را درعرفه روز حجه الوداع
میکرد تا همه مسلمانان بشنوند، زیرا همه مسلمانان در
آنجا جمع بودند ، آنجا این پیام
را اعلان میکرد ، اگر مسلمانان مدینه قبول نمی
کرد دیگر مسلمانان این اعلان را
میشنوید و از او پیروی میکرد .
این مردم ازین حدیث ( دعوه خلافت ) میکنند ؤ آنها میگویند که پیامبر (صلى الله عليه وسلم) میترسید که خلافت را
اعلان میکرد ، ازین میترسید که مسلمانان این سخن
پیامبر (صلى الله عليه وسلم) را رد میکرد او از مردم
مدینه ترس داشتند ، ایا پیامبر (صلى الله عليه وسلم) همه مردم را که در عرفات بودند ترک میکردند
تا در بین مردم مدینه چنین چیزی بگویند ؟این چي تناقضی است
؟این قول را کسی هم قبول دارد ؟
آیا این ممکن است که آنهای
که مال ، اولاد ،وطن ، دوست قریب خود را ترک کردند ، در راه خدا هجرت کردند ، آنهای که تا دم مرگ در راه خدا در کنار پیامبر اسلام میجنگیدندن ، انهایکه در غزای بدر ،
احد ،خندق ،حديبیه ،خیبر ،حنین ، تبوک
،و فتح مکه جان های شان را فدا خداوند (ج) میکردند آیا اينها از
امر پیامبر خلاف ورزی میکردند ؟اینها مال های شان را بخاطر پیشرفت اسلام به مصرف
میرساندن تا با خداوند و پیامبرش نزدیک شوند ،
آیا اینها مخالفت رسول الله را میکرد ؟ و خلافت علی ( رضي الله عنه ) را قبول نمی کردند ؟ اگر چنین بودند پس چرا احادیث روز غدیر خم
را روایت میکردند ؟ چرا آنها کسی در مقابلش مخالفت نه کرد ؟ به هر حال مطلب مان این است که چرا
پیامبر اکرم (صلى الله عليه وسلم) این خطبه را خاص به اهل مدینه ایراد
فرمود و به دیگران نه گفت این را هم میدانیم که غدیر خم از
مکه ۲۵۰ کیلومتر دور تر است بخاطر دوسبب اینجا این سخنان را یاد اوری شد :
۱-رسول الله (صلى الله عليه وسلم) قبل از اینکه به حج برود در مدینه به
سر میبورد ، و خالد (رضي الله عنه ) را بخاطر جهاد به یمن فرستاد ، او در
جهاد پیروز شد ، به پیامبر (صلى الله عليه وسلم) پیام روان کرد که ما در جهاد پیروز شدیم ،همرای مان غنایم زیاد
است کسی را بفرست تا این غنایم را تقسیم کند ، رسول الله صلى الله عليه وسلم ) علی (رضي الله عنه ) را به یمن فرستاد تا غنایم را
خمس کنند و پس به مکه برگردد تا در حج همرای رسول
الله (صلى الله عليه وسلم) شرکت کنند .
علی (رضي الله عنه ) به یمن رفت به غنایم
رسید و غنایم را به پنج قسمت تقسیم نمودند ، چهار قسمتش در بین مجاهیدن تقسیم نمود
و پنجمش گرفت برای الله ورسولش ،
ذوی القربا، ايتام ، مساکین ،فی سبيل الله ، تقسیم نمود . علی (رضي الله عنه ) باید پس به مکه برود تا
به رسول الله در حج یکجا شود ،اینجا یک
مشکل پیش آمد ، علی (رضي الله عنه ) خمس ذوی القربا که حق
اهل بیت بود گرفت
در آن اموال بهایم و حیوانات بود ، اسپ
، شتر ، گو ،گوسفند ، همچنان
غلامان و کنیزان نیز شامل بود ، درین وقت علی (رضي الله عنه ) چی کرد ؟ یک زن
از کنیزان را گرفت با او جماع
نمود ، این کار علی (رضي الله عنه ) خوش صحابه
کرام نه آمد مثل بریده بن الحصین (رضي الله عنه ) به قهر شدند
،،چرا علی (رضي الله عنه ) چنین کاری
کرد ؟این مال ذوی القربا تنها از علی نه بود ، علی باید به مدینه میبورد درآنجا تقسیم میکرد نه
اینکه او خودش اینجا تصرف کرد ..
علی (رضي الله عنه ) که کنیز را گرفت و با او جماع کرد ، بیرون برآمد ،و
غسل کرد ، بریده (رضي الله عنه ) به قهر شد خود را به رسول الله (صلى الله عليه وسلم) رساند ، به رسول الله (صلى الله عليه وسلم) این حکایت کرد ، رسول الله (صلى الله عليه وسلم) هیچ جواب نه داد ، بار دیگر به رسول الله(صلى الله عليه وسلم) واقعه را یاد آوری نمود علی (رضي الله عنه ) چنین و چنان کرد ، باز هم رسول الله
(صلى الله عليه وسلم) چیزی نه گفت .
بار سوم به رسول الله (صلى الله عليه وسلم) یاد آوری نمود یا رسول الله (صلى الله عليه وسلم) علی چنان و چنین کرد در همین جا رسول الله (صلى الله عليه وسلم) فرمود ( یا بریده ایا علی را بد
میبیني ) بریده گفت :بلی یا رسول الله . رسول الله فرمود : ( چنین نه کن برای علی از
خمس زیاتر از این است ) بریده میفرماید :
بعد ازین ان کینه را ترک کردم و علی را دوست داشتم چون رسول الله (صلى الله عليه وسلم) فرموده بود ( لا تبغض علیا) این
داستان همینجا تمام شد ، دیگر نه بغض بود ونه دشمنی چون رسول الله
(صلى الله عليه وسلم) فرموده بود
سبب دوم : وقتیکه علی (رضي الله عنه ) از یمن به
سوی مکه در حرکت بود و رسول الله (صلى الله عليه وسلم) از مدینه به
سوی مکه در راه بود . علی (رضي الله عنه ) یک اشتر را
برای قربانی برای رسول الله (صلى الله عليه وسلم) گرفت و پیش از
لشکر به مکه آمد به لشکریان گفت که شما نه
باید به اشتران سوار شوید و نه باید از لباس های غنایم بپوشد او به مکه آمد ،
وقتیکه لشکر به مکه رسید او پیش لشکر آمد دید که خلاف او عمل شده ، مردم به شترها
سوار اند و همان لباس های که منع شده بودند پوشیده ، علی (رضي الله عنه ) به قهر شد ،
شتر ها را قربانی کرد و امر نمود که لباس ها را برگردانند
این عمل علی (رضي الله عنه ) خوش مردم نه امد و به قهر شدند از ان
جمله ابو سعید الخدری (رضي الله عنه )
او میگوید : وقتیکه به مکه رسیدیم با رسول الله ملاقات نمودیم از علی برایش شکایت کردیم ، که
علی در برابر مان این و ان کرد ، او بسیار با ما سختگیری نمود ، رسول الله (صلى الله عليه وسلم) فرمود : من فهمیدم که علی خوب کرده وشما نه
باید علی را بد بینید ) مردم خاموش شدند و مشکل فعلا تمام شد ، وقتیکه رسول الله (صلى الله عليه وسلم) از حج خلاص شد و بر مدینه بر می گشت ،در راه بین مدینه و مکه در حالت توقف و استراحت بود به مردم این بیان را فرمود که (من كنت مولاه فعلي مولاه) اگر من مولا و دوست کسی هستم پس علی هم دوست اوباشد ) تا ان چیزیکه از ابو سعید الخدری شنیده بود
از سینه های مردم بیرون کند .
اینها ( شیعیه یان)
میگویند که مولا به معنی حاکم و خلیفه است وما میگویم که مولا به معنی محب و دوست است ، مولا به قول ابن الاثیر به چند معنی
امده ، به معنی رب ومالک و منعم وناصر و
محب ، دوست ، بنده ،ازاد کننده ، ابن عم ،صهر ،این همه معنی های مولی است ، لاکن شیعیه یان میگویند که ما ازین کلمه معنی خلیفه را
میدانیم . حالا باید بدانیم که اگر رسول الله (صلى الله عليه وسلم ) اراده اعلان خلافت علی میداشت ،او را به کلمه صریح خلیفه اعلان میکرد ، به کلمه اعلان نمی کرد که چندین معنی
دارد ، او را اعلان میکرد که بعد از وفات من علی (رضي الله عنه ) خلیفه مسلمانان است ، با این کلمه همه کار تمام میشد ، لکن پیامبر اسلام (صلى الله عليه وسلم ) چنان نه کرد زیرا او اراده خلافت نداشت .
ما میگویم که کلمه مولی که به معنی حاکم ترجمه کردن صحیح نیست ؤ نه در لغت عرب جا دارد
و نه هم معقول است ، الله تعالی در ایت دیگر میفرماید : { فَالْيَوْمَ لَا يُؤْخَذُ مِنكُمْ فِدْيَةٌ وَلَا مِنَ
الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْوَاكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلَاكُمْ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ } این به معنی قرب شدید ونزدیک بودن است ،
همچنان همین
لفظ موالات لفظ ثابت است معنی ثابت دارد ،
علی (رضي الله عنه )
در زمان پیامبر اسلام هم ولی
مسلمان بود ، بعد از وفاتش هم ، و حالا هم او پیشوا و مولی ما هست رضی الله عنه و
ارضاه ،از همین خاطر الله تعالی میفرماید : { إِنَّمَا وَلِيُّكُمُ اللّهُ وَرَسُولُهُ وَالَّذِينَ
آمَنُواْ }ولی شما الله
تعالی ،رسولش و آنهایکه ايمان اورده اند ، همه مؤمنان ولی بعضی شان ولی دیګران است
از همین جهت دلیل مولات که
اهل تشیع ان را به معنی امامت ګرفته دلیل
موجه و ثابت نیست ، عالم اینها النوری الطبرسی میگوید : نبی (صلى الله عليه وسلم) درروز غدیر خم در باره خلافت علی
صراخت نه گفته بلکه او کلام مجمل مشترک فرموده که چندین معانی دارد ، این باید معلوم شود
که به اساس قراین مقصود پیامبر (صلى الله عليه وسلم) چی بوده
فصل الخطاب ص 205 و 206
وقتیه سخن به این جا رسیده
چیګونه کسی ادعا کرده میتواند که این حدیث نص است به خلافت علی بعد از پیامبر
اسلام (صلى الله عليه وآله وسلم
. )
صحيح مسلم , كتاب فضائل الصحابة , باب فضائل علي بن
أبي طالب حديث رقم 36 ( 2408 )
النسائي في الخصائص
خصائص علي ص 96 رقم 79 , مستدرك الحاكم 3/110 .
] سنن الترمذي , كتاب المناقب , مناقب عليّ بن أبي طالب رقم 3713
.
[1] والقصة مختصرة في صحيح البخاري كتاب المغازي , باب بعث علي
وخالد إلى اليمن رقم 4350 . وكذلك في الترمذي كتاب المناقب , باب مناقب علي بن أبي
طالب رقم 3712 .
[2] سورة الحديد آية 15 .
