څارنوال څوک دی ؟

 

 

لیکنه : محمد شفیق صادق

 څارنوال هغه څوک دی چې د حکومت په نمایندګی او د عامه مصلحت په اساس د تورنو په وړاندې اسناد راټولوي او دعوا پرې اقامه کوي
ډ څارنوال دندې :

۱-د جرمونو تحقیق ( څیړل) جزایی دعوه اقامه کول او په محکمو کې د تورن په خلاف دعوه په مخ بیول .

۲-د محکمو د قطعي پریکړو او حکمونو د تنفیذ د بهیر او آزادی د سلب د ځایونو څارنه .

۳- د جزا د تطبیق او جزایی اجرائاتو د بهیر څارنه او په محبسونو کې د بنیدانو د خلاصون اجرائات .

د څارنوال له خوا د لازم الاجراء کارونو تطبیق

څارنوال باید لاندي قواعد په نظر کې ونیسي :

۱-د څارنوال استقلالیت

 څارنوال باید په خپلو کړو کې استقلالیت ولری ، د چا تر اغیزی او اثر لاندی را نه شي ، خپل کار په مستقل ډول د قوانینو په رڼا کې او د اسنادو په نظر کې نیولو سره تر سره کړي .

۲-د څارنوال بی طرفی

څارنوال باید د متخاصمو تر منځ د یوې خوا پلوي ونه کړي ، بلکه خپله بي طرفی وساتي  ، د مجنی و مجنی علیه او حکومت سره د تعامل په صورت کې خپله بی طرفی په ټولو برخو کې حفظ کړي

۳- په اجرائاتو کې د څارنوال د کار سرعت

څارنوال باید خپل اجرائات په سرعت سره تر سره کړي ، له بی ځایه وخت ضایع کولو ،او د دوسیی له خنډولو ډډه وکړي  ،. بی خایه ځنډ کول د عدالت په تطبیق کي خنډ راولی

نو کله چې د پولیسو له لوري څارنوال ته دوسیه وسپارل شي ، هغه بیله ځنډه تصمیم پري نیسی او کار به پري پیل کوي چې د جزایی اجرائاتو قانون د (۴۹) مادی په اساس باید په لاندی ډول خبل کار تکميل کوي

۱- په قباحت کي تر (۱۰) ورځو پوري ، ۲- په جنحه کې تر (۲۷) ورځو پوري . ۳- په جنایت کې تر (۷۵) ورځو پوري

د څارنوال اجراءت :

په څارنوالی کې کار په دوو برخو ویشل کيدای شي

۱-  د تحقیق برخه ۲- د تعقیب برخه

۱- د تحقیق برخه : په دی برخه  کې ټاکلی څارنوال جرمی قضیه په دقت او د ژوره توګه څيړی د تورن سره به خبری او تحقیق کوي ،،د پیښې ځای ته به ځې ،له خلکو به پوښتنې کوی ، د پولیسو په لاس کې اسناد او مدارک په څیړی .او خپل ټول توان به په کار اچوی چې د پيښې اړوند ټول اسناد مکمل کړی ، وروسته که چیری نوموړی  د تورن به هکله پوره اسناد ونه موندل  نو د جزایی اجراءتو د (۱۶۹) مادی له مخې د هغه په بی ګناهی او د دعوا د نه اقامی  قرار صادر کړی او دوسیه به حفظ شی ،خو که یې د جرم په هکله کره او پوره شواهد او اسناد تر لاسه کړل ، نو دوسیه کې به خپل نظر ولیکی او د تعقيب څارنوال چې د څارنوالی له لوري ټاکل کيږي وسپاري .

۲- د تعقیب برخه :د  تعقیب څارنوال به دوسیه په دقیق ډول مطالعه کړي که نیمګړتیا په کې ولیدل شی بیرته به یی لومړی څارنوال ته او که ستونزه ونه لری د تعقیب څانوال به اتهام نامه یا صورت دعوا تر تيب کړي او دوسیه به رسما  محکمی په د مکتوب په اساس وسپاری  ، کله چې دوسیه وسپارل شوه ، لاندی حقوقی نتایج رامنځ ته کوی :

۱- د عوا د مخه د تحقیق مرحله ختمه او د دعوا د پیل مرحله پیل کیږي

۲-د ظنون او تورن نوم په متهم باندی بدلیږی\

۳- د دعوا د تعقیب مسؤلیت د پولیسو او د تحقیق له څارنوال څخه د تعقیب څارنوال ته اوړی او دعوه به په مخ وړي .

د صورت دعوا ترتيب

لومړی برخه :د صورت دعوا په لومړی  برخه کې په قضیه کې د شاملو اشخاصو لکه ( متهم ، مجنی علیه ، څارنوال ) شهرت او د متهم د نیول کیدو او حبس نیټه ، د محکي ځای ... لیکل کيږی

دوهمه برخه : په دی برخه کې د جرم ډول او د پیښې څرنګوالی ، مشدده او مخففه حالات ،  لیکل کيږي  ، همدا ډول د متهم په ګټه او د هغه د جرم د کمیدو په اړه که کوم دلایل موجود وی هم لیکل کيږي .

دریمه برخه : په دی برخه کې ټول هغه دلایل لیکل کيږی چې د متهم جرم پری ثابت کيدای شی چې دا دلایل عبارت دی له : د تورن اقرار ، د شاهدانو شهادت . سندونه ، د مضنون مخامخ پیژندل ، قراین ، د جرم اثار  ، دجرم مدارک ، او داسی نور .

څلورمه برخه : په دی برخه کې څارنوال د موجوده دلایلو په اساس او د قانونی موادو په بنست متهم ته د  جزا غوښتنه کوي .

  ملاحظه : د تحقیق او څیړني په ټوله موده چې څوک حق مخ لری ، تورن د وهلو ، ډبولو ، توهین ، تهدید ، تطمیع ، نیشي  او دوکي  له لاری په څه ویلو او اقرا  کولو مجبور کړی ، او هغه کولای شي کاملا په خپله خوښه اقرار وکوي او یا  یې رد کړي .

د محکمي د پریګړې په اړوند د څارنوال اجراءت :

کله چې دوسیه د ابتدایی محکمي د قاضیانو له لوری چې بیا به وروسته بحث پری وشي وکتل شي ، نو محکمه دائره کيږي د دواړو خواوو ، څارنوال او مدافع وکيل خبرې اوري د متهم خبری هم اوری وروسته محکمه د دوسیې په هکله پریکړه کوي

د محکمي د پریګړي منل:

په لاندی حالاتو کې څانوال د محکمي پریکړي ومني :

۱-کله چې ډاډ حاصل شی چې د محکمی پریکړې د قانون د حکمونو سره سمي تر سره شوي دي.

۲-کله چې د محکمي پریکړه د څارنوال د غوښتني مطابق تر سره شوې وي .

۳-کله چې د جرم او جزا تر منځ تناسب  موجود وي ،

په هغه صورت کي چې څارنوال په پریګړه اعتراض کولای شی:

۱-چې پریکړه د قانون د حکمونو سره سمه نه وی تر سره شوی ، جرمی وصف تغیر موندلی وي او یا په جرمی وصف کې تغیر راغلی وي .

۲-کله چې بریکړه له جرم او جزا سره تناسب ونه لری

۳-کله چې د قانون په تأويل او تفسیر کې تیروتنه راغلی وی

۴-کله چې د قضیی له حالت او حقیقت  څخه نا ریښتینی ارزونې او پایلې رامنخ ته شوې وي.

۵- کله چې له موجب او د لیل برته د قضایی استرحام اورافت له حالتونو بی خایه استفاده شوي وي .

۶- کله چې د قانون په تطبیق کې اشتباه وی لکه :د جرم لپاره یوه ماده ټاکل شوی وي خو قاضي د همدي قانون بله ماده تطبیق کړې وي

۷- د جرم په وصف کې اشتباه : چې جرم یو شی وی او جزا د بل شی ورکول شوي وي